Będkowska szkółka parafialna
Historia naszej szkoły jest przebogata, o czym świadczą zapisy w szkolnej kronice. Losy szkoły nierozerwalnie wiązały się z życiem mieszkańców miasteczka i gminy.
Początek to rok 1522. Wzmianka z tego roku znajduje się w odpisie zamieszczonym w kronice z "Dziejów parafii i kościoła w Będkowie", gdzie napisano, że "Magister scholaribus śpiewał Hory aż do Nory".
Zapis następny dotyczy roku 1717, kiedy to przy kościele będkowskim istniała szkółka parafialna z nauką czytania, pisania, katechizmu, ministrantury i śpiewu kościelnego. Nauka odbywała się nieregularnie; w zimie przerywano ją z powodu mrozów, w lecie z powodu prac polowych.
Ostatecznie przed rokiem 1779 szkółka ta upadła. Dopiero w roku 1825 z inicjatywy ówczesnego proboszcza będkowskiego - Mikołaja Drużbackiego organista Antoni Gostyński rozpoczął nauczanie dzieci czytania, pisania i rachunków. Nauka odbywała się codziennie. Potrzebę szkoły odczuła też gmina.
W gminnym drewniaku
W roku 1858 zebranie gminne uchwaliło wybudowanie szkoły w Będkowie i utrzymanie jej na koszt gminy. Wybudowano drewniany dom z przeznaczeniem na szkołę i mieszkanie dla nauczyciela oraz budynki gospodarskie. Była to Elementarna Rzymsko-Katolicka Szkoła Miasta Będkowa. W 1860 roku sprowadzono nauczyciela Jurkowskiego posiadającego wykształcenie gimnazjalne.
Uczył on języka polskiego, rachunków, geografii, historii Polski, śpiewu, gimnastyki i religii w jęz. polskim. Ogółem uczęszczało ok. 60 dzieci z Będkowa i okolicznych wiosek.
Gdy nauczycielem był Stanisław Buchner (1873-1876) szkoła otrzymała nazwę: "Będkowskoje Odnokłasnoje Sielskoje Naczalnoje Ucziliszcze".
W latach 1880-1902 nauczycielem szkoły będkowskiej był, pochodzący z Będkowa, Antoni Pachniewicz - absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Łęczycy.
Realizował on trzyletni program nauczania, który obejmował jęz. rosyjski, historię Rosji, przyrodę, geografię, rachunki, gimnastykę i śpiew w jęz. rosyjskim oraz jez. polski i religię w jęz. polskim. W tych latach uczniem A. Pachniewicza jako 13- latek był W. S. Reymont - NOBLISTA.
Dane statystyczne wykazują, iż w roku 1900 umiało czytać w całej gminie, nie licząc Żydów, około 30% ogółu mieszkańców. Od niepamiętnych czasów istniała w Będkowie żydowska elementarna szkoła wyznaniowa "Cheder".
W chederze uczono pisania i czytania w jęz. hebrajskim, Starego Testamentu i Talmudu. Nauczycielami chederu byli dwaj lub trzej bardziej wykształceni miejscowi Żydzi. Praca w szkole była dla nich zajęciem ubocznym, głównym zaś handel lub rzemiosło.
W 1902 roku posadę nauczyciela w Będkowie obejmuje Wojciech Goliński z Lipin, który pełnił te obowiązki aż do 1 I 1930 roku. Wspomnieć tu należy, iż Goliński w tajemnicy przed władzami carskimi nauczał w szkole także historii Polski. W latach 1910- 1914 istniała w Będkowie prywatna szkoła utrzymywana przez Zofię Grodzińską dla dzieci służby folwarcznej i niezamożnych mieszkańców Będkowa. W szkole mającej cztery oddziały uczyły dwie nauczycielki o pełnych kwalifikacjach. Nauka była bezpłatna.
Z inicjatywy mieszkańców powstało w Będkowie Towarzystwo Uczelni Polskiej im. T. Kościuszki, które powołało do życia progimnazjum. 1 IX 1917 roku rozpoczęło w nim naukę 87 uczniów.
W roku 1919/1920 połączono szkołę jednoklasową i progimnazjum w siedmioklasową szkołę publiczną.
W pałacu
Wiosną 1925 r. dziedzic Będkowa - Aleksander Grodziński ogłosił sprzedaż dworu. Wówczas z inicjatywy kier. szkoły W. Golińskiego powstał komitet, który w szybkim czasie zgromadził odpowiednią sumę i dokonał zakupu dworu - pałacu na potrzeby szkoły.
Z dniem 1 stycznia 1930 r kierownikiem szkoły został Emil Gernand. Był człowiekiem bardzo muzykalnym, grał na każdym instrumencie. W 1926 r założył z absolwentów szkoły orkiestrę dętą. Przez długie lata była ona chlubą Będkowa.
Pałac wymagał adaptacji na sale lekcyjne. Kierownik szkoły i grono nauczycielskie włożyli wiele wysiłku w urządzenie klas i wyposażenie w sprzęt.
Szkoła tętni życiem, od 1926 r istnieje Koło Młodzieży założone przez Emila Gernanda. Organizowano tu przedstawienia, a z dochodów zakupiono książki; tak powstaje szkolna biblioteka.
We wrześniu 1939 szkoła dotkliwie odczuła rozpoczęcie wojny, przez kilka miesięcy nie było nauki. Po jej wznowieniu nie było wolno uczyć historii, geografii i fizyki. Uczono tylko jęz. polskiego, matematyki i przyrody. Wolno było tylko czytać gazetkę szkolną "Ster".
W styczniu 1945 roku szkołę zamieniono w magazyn materiałów wybuchowych, które miały służyć do minowania okopów znajdujących się w okolicy. Nauki nie było.
Normalne zajęcia rozpoczęły się dopiero we wrześniu 1945 roku. Od tej pory datuje się też powstanie i działalność Komitetu Rodzicielskiego, który pomaga szkole w zdobywaniu funduszy na sprzęt i pomoce oraz organizowaniu wycieczek. Pod koniec 1953 roku p. E. Gernand organizuje zespół muzyczny mandolinowy, który jest dumą Będkowa i artystyczną wizytówką szkoły znaną w gminie, powiecie i województwie.
Rok 1961/62 wiąże się ze zmianą na stanowisku kier. szkoły. Pan Emil Gernand przeszedł na emeryturę a na jego miejsce przychodzi z Inowłodza p. Józef Korycki. Pełni on funkcję 3 miesiące, na jego miejsce mianowano od 1 XII 1961r. Krystynę Drogosz nauczycielkę tej szkoły. W tym czasie budynek i wnętrze nabrało nowego wyglądu; przeprowadzono wiele prac remontowych, wzbogacono wystrój korytarzy i sal lekcyjnych, zakupiono dużo pomocy naukowych oraz książek do biblioteki.
Po trzech latach Krystyna Drogosz rezygnuje z funkcji kier. Szkoły, a na jej miejsce przychodzi p. Aleksander Dębski (1965).
Po dwóch latach następuje znów zmiana, kierownikiem szkoły zostaje p. Franciszek Rudniak, który będzie pełnił tę funkcję do 31VIII 1973 r. Budynek szkolny wymaga remontu. Starania kierownika nie przynoszą efektów, jedynie za pieniądze własne Komitetu Rodzicielskiego i spółdzielni uczniowskiej zakupiono nowy telewizor oraz magnetofon. Z prac gospodarczych należy wymienić budowę komórek szkolnych oraz ubikacji zewnętrznych.
Od 1 IX 1973 r. stanowisko dyr. szkoły obejmuje Zofia Wochna będąca jednocześnie gminnym dyrektorem szkół gm. Będków. W roku następnym rozpoczyna się budowa domu nauczyciela, który został oddany do użytku 8 X 1977 r. Znalazły się tu 4 komplety mieszkań z łazienkami i centralnym ogrzewaniem.
Od września 1977 r. rozpoczyna swoje funkcjonowanie Zbiorcza Szkoła Gminna w Będkowie. W jej skład weszły: filia 8-klasowa w Rudniku z punktem filialnym w Drzazgowej Woli, punkt filialny ZSG w Prażkach oraz przedszkole w Rzeczkowie. Obniżenie stopnia organizacyjnego szkół w Prażkach i Drzazgowej Woli przechodziło z wieloma oporami, szczególnie mieszkańcy Prażek "bronili" do ostatka swojej szkoły, wnosząc interwencje do najwyższych władz partyjnych i państwowych. W pierwszym dniu nauki żadne dziecko z Prażek nie przyjechało do Będkowa. Przełom nastąpił w czasie zebrania z rodzicami z udziałem władz oświatowych. Od dnia następnego czyli 2 IX sytuacja się unormowała, a rodzice dzieci z Prażek zaczęli okazywać zainteresowanie i pomoc w pracach na rzecz szkoły. Dowóz uczniów odbywał się przy pomocy przyczepy traktorowej przekazanej przez Kuratorium, a w lutym 1980 r. szkoła otrzymała autokar typu AUTOSAN również zakupiony przez Kuratorium.
Dużo uwagi poświęcono wych. przedszkolnemu; od 1IX 1982 r. zlikwidowano oddział przedszkolny w szkole w Będkowie i przeniesiono 6 - latki do nowo uruchomionego przedszkola. Mieściło się ono w budynku wynajętym od parafii.
Budynek szkolny w "pałacu" nie był w stanie sprostać wymogom szkoły zbiorczej. Gminny dyrektor i miejscowe władze usilnie zabiegały o umieszczenie budowy nowej szkoły w planie inwestycyjnym kolejnych 5 - latek. Główną przeszkodą w zaplanowanie budowy był brak mocy przerobowych przedsiębiorstw budowlanych.
Wreszcie starania przynoszą efekt. W październiku 1985 rozpoczęło się grodzenie terenu przyszłej szkoły, w roku następnym zaczęto uzbrajać teren budowy, zaś wiosną 1986 Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego w Piotrkowie Tryb. zgodziło się wziąć do realizacji budowę szkoły w Będkowie (i tu uwaga: pod warunkiem, iż z tutejszego terenu zatrudnią się ludzie i utworzą brygadę budowlaną). Duże zaangażowanie w rekrutacji chętnych do pracy przy budowie wykazał Naczelnik Gminy i Ins. Oświaty i Wychowania.
Od początku roku szk. 1984/85 zaszły zmiany kadrowe na stanowisku dyr. szkoły. Dotychczasowy gminny dyr. szkół - Zofia Wochna powołana została na stanowisko gminnego inspektora oświaty i wychowania, zaś dyrektorem szkoły została L. Karlińska, która będzie pełnić funkcję do 31 sierpnia 1991 r.
Według dokumentacji technicznej nowy kompleks szkolny składać się będzie z 5 budynków - segment A (dydaktyczny), segment B (gospodarczy), segment C (przedszkolny) oraz budynek mieszkalny i sala gimnastyczna. Budowa szkoły idzie z oporami, przede wszystkim brak jest materiałów budowlanych. Co tydzień odbywają się narady robocze z wykonawcami. Wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego proszeni są o pomoc w zdobywaniu cementu, grzejników, stolarki budowlanej itp. Wreszcie w kwietniu 1990 r. oddano do użytku dom mieszkalny dla nauczycieli, natomiast 1 czerwca 1990 segment A - dydaktyczny, czyli nową szkołę.
Szkoła nowa i nowoczesna
Teraz należy się w nowym budynku urządzić. Wykorzystując związki Ziemi Będkowskiej z postacią Reymonta społeczność szkolna proponuje, by właśnie Reymont był patronem szkoły w Będkowie. Kuratorium przychyla się do wniosku dyrekcji i nowa szkoła otrzymuje sztandar ufundowany przez rodziców oraz nazwę: Szkoła Podstawowa im. W. S. Reymonta w Będkowie. Nauczycielka plastyki Anna Sadzińska wykonuje rzeźbę - popiersie Reymonta, a dyr. szk. L. Karlińska przez rok następny dokłada starań w urządzenie klas i wystrój wnętrz.
W styczniu 1991 r. oddano do użytku segm. B (stołówkę i zaplecze gosp.), od tego dnia rozpoczęto żywienie uczniów wydając około 300 obiadów dziennie.
25 czerwca 1991 r. odbył się konkurs na stanowisko dyr. szkoły, który wygrała Lucyna Kafka - dyr. z Rudnika. Funkcję tę pełni do końca lutego 1996.
Ostatni segment salę gimnastyczną oddano do użytku 12 I 1995 r. Na ten czas jest to jedna z okazalszych sal gimnastycznych w terenie, przyjeżdżają tu uczniowie na zawody sportowe z okolicznych gmin, a przez miejscowych uczniów wykorzystana jest do maksimum.
W związku z przejściem L. Kafki na emeryturę, ogłoszony został nowy konkurs na stanowisko dyrektora szkoły w Będkowie. 28 II 1996 r. dyrektorem SP w Będkowie zostaje Anna Milczarek dotychczasowy dyr. SP w Rudniku. Z roku na rok szkoła wzbogaca się i pięknieje.
Kadra pedagogiczna, dzięki staraniom dyrektora, legitymuje się wysoką fachowością i otwartością na stałe doskonalenie swojej wiedzy i umiejętności. Od 1998 r. funkcjonuje pracownia komputerowa-duma szkoły. Historia naszej szkoły, jej niezwykły urok i gościnność gospodarzy, a przede wszystkim postać Reymonta jako patrona szkoły i Noblisty związanego z naszą miejscowością powinna zachęcać gości do odwiedzin. ZAPRASZAMY. Okazją może być udział w rajdzie rowerowym organizowanym przez nas corocznie w październiku. A warto! Jest to "swoisty ewenement" jak mówi p. Zofia Załęska - siostrzenica Reymonta, która właśnie w dniu rajdu przyjmuje wszystkich w Jakubowie - Wolbórce snując wspomnienia i pokazując pamiątki związane z tym Wielkim Polakiem.